«Ξεβράκωτος Νότος» εναντίον «Χλιδάτου Βορρά»;

― Φταίει το ζαβό το ριζικό μας!

― Φταίει ο Θεός που μας μισεί!

― Φταίει το κεφάλι το κακό μας!

― Φταίει πρώτ' απ' όλα το κρασί!

Ποιος φταίει; ποιος φταίει; Kανένα στόμα

δεν το βρε και δεν το πε ακόμα».

(από το ποίημα του Κώστα Βάρναλη, «Οι Μοιραίοι»)

Κι όμως ο ένοχος βρέθηκε!Τουλάχιστον αν πιστέψουμε τον κύριο Τσίπρα, τον κύριο Καμένο, το «Ποντίκι», τη φασιστική «σφηκοφωλιά» των χρυσαυγιτών και πολλούς ακόμα που μας τον (την) δείχνουν! Πρόκειται για την κυρία Αγκελα Μέρκελ, τον κακό μας «δαίμονα», την πρωθυπουργό της Γερμανίας και της Ευρωζώνης ολάκερης. Ο σύγχρονος «Κάιζερ» (Αυτοκράτορας) της Ευρώπης, που μας μισεί, μας βασανίζει...

Η ερμηνεία αυτή είναι τόσο ...«κλασική», που θυμίζει έναν άλλο ποιητή, τον Κωνσταντίνο Καβάφη, στο ποίημα του «Περιμένοντας τους Βαρβάρους»:

«-Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;

Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.

-Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μια τέτοια απραξία;

Τι κάθοντ' οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;

-Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.

Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;

Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν».

Βεβαίως, αυτή τη φορά οι «βάρβαροι», όπως μας εξηγούν οι Τσίπρηδες - καμένοι κ.ά., δεν τα έχουν μόνον με τους Ελληνες, αλλά με ολόκληρο το Νότο. Κι αυτό μπορεί να μας έχει κάνει το βίο αβίωτο, αλλά από μόνο του περικλείει, σύμφωνα με τους ίδιους και τη σωτήρια «ελπίδα» μας: να συνασπιστούμε στο «μέτωπο του φτωχού Νότου, εναντίον του πλούσιου Βορρά». Και τότε πάρ' την κάτω την ... «Καϊζερίνα» κι η ΕΕ από «λύκος» θα γίνει ... «αρνάκι». Θα εκδηλωθεί η πολυπόθητη «κοινοτική αλληλεγγύη» και ούτε λίγο ούτε πολύ τα ποτάμια θα τρέξουν μέλι και τα βουνά θα γίνουν από πιλάφι! Μάλλον τότε και θα βρούμε εκείνα τα «χρυσά κουτάλια», που μας είχαν υποσχεθεί όταν η χώρα έμπαινε στην ΕΟΚ, το 1981.

Τι θέλουν να κρύψουν;

Αλήθεια, όμως, τι βολική εξήγηση είναι αυτή για όσους διαχειρίστηκαν και διαχειρίζονται τις τύχες των εκατομμυρίων ανθρώπων της βιοπάλης στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Πορτογαλία, στην Κύπρο, στην Ισπανία! Για όσους έχουν την πραγματική εξουσία στα χέρια τους! Σύμφωνα με αυτή τη λογική δεν έχει καμία ευθύνη το σύστημα του καπιταλισμού, που εξαναγκάζει όλη την κοινωνία να παράγει αγαθά και να παρέχει υπηρεσίες, αλλά από όλη αυτή τη δραστηριότητα να ωφελείται μια χούφτα ανθρώπων, όσοι δηλαδή κατέχουν τα μέσα παραγωγής! Δεν ευθύνονται αυτοί που ζούνε μέσα στη χλιδή, χωρίς να ξέρουν καν το τι και πώς παράγουν οι διάφορες επιχειρήσεις, μετοχές των οποίων αγοράζουν και πουλούν. Δεν φταίει σε τίποτα η Ευρωπαϊκή Ενωση κι οι 4 «ελευθερίες» (κεφαλαίων, εμπορευμάτων, υπηρεσιών, εργατικής δύναμης), που έχει θεσμοθετήσει κι αποτελούν τον «ακρογωνιαίο λίθο» όλων των αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων των τελευταίων δύο δεκαετιών, σπέρνοντας παντού την εμπορευματοποίηση, στην Παιδεία, στην Υγεία, στην κατάργηση των κοινωνικών κατακτήσεων, στην ανεργία και στην εξαθλίωση.

Αλήθεια, τι καλά! Τι βολικά! Για όσους θέλουν να «εκδημοκρατικοποιήσουν», να «εξυγιάνουν» τον καπιταλισμό και την καπιταλιστική διακρατική Ενωση στο ευρωπαϊκό έδαφος, την ΕΕ. Τι εύκολα να περιγράφουν ως «εμπόδιο» στην ευημερία των εργαζομένων και στο φιλολαϊκό μετασχηματισμό της ΕΕ μονάχα την κ. Μέρκελ.

Πίσω από το «φερετζέ» της Μέρκελ θέλουν να κρύψουν την ίδια τη βαρβαρότητα του καπιταλιστικού συστήματος. Θέλουν να κρύψουν τη βασική του αντίθεση, την αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και στην εργασία! Οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να πέσουν σ' αυτήν τη λούμπα του συστήματος. Να πιστέψουν τις δήθεν «πατριωτικές», δήθεν «αντιστασιακές» κι «αντικατοχικές» κορόνες, που πετούν οι παραπάνω πολιτικές δυνάμεις που διαγκωνίζονται για το ποιος θα διαχειριστεί καλύτερα το σύστημα.

Τι ισχύει στην πραγματικότητα;

Ισως κάποιος μας αντιπαραβάλει πως είναι μια πραγματικότητα το γεγονός ότι η Γερμανία «κερδίζει» από την κρίση, ενώ οι χώρες του Νότου χάνουν! Η πραγματικότητα είναι πως η Γερμανία, εξαιτίας της ανισόμετρης καπιταλιστικής ανάπτυξης, ακόμη κινείται σε ρυθμούς καπιταλιστικής ανάπτυξης. Οχι γιατί έχει η Μέρκελ κάποιο μαγικό ραβδάκι, αλλά γιατί ο καπιταλισμός έχει αντικειμενικούς νόμους. Ετσι, π.χ. τα κεφάλαια πηγαίνουν σ' εκείνες τις χώρες που μπορούν πιο εύκολα κι εγγυημένα να αποδώσουν κέρδη στους καπιταλιστές ιδιοκτήτες τους.

Μέσα στις ιμπεριαλιστικές ενώσεις και συνολικότερα στο παγκόσμιο σύστημα του καπιταλισμού, διαμορφώνονταισχέσεις ανισότιμης αλληλεξάρτησης, στη βάση της οικονομικής, και πολιτικο-στρατιωτικής ισχύος της κάθε χώρας. Αυτό συμβαίνει και στην ΕΕ, που η Γερμανία παίζει το ρόλο της «ατμομηχανής» της καπιταλιστικής ενοποίησης στη Γηραιά ήπειρο.

Αυτό δεν σημαίνει ότι κερδίζουν όλοι οι Γερμανοί! Και στη Γερμανία υπάρχει πλέον αύξηση της σχετικής κι απόλυτης εξαθλίωσης των εργαζομένων. Στα 16 εκατομμύρια υπολογίζονται οι Γερμανοί που ζουν στη φτώχεια, δηλ. το 15,1% του πληθυσμού. Οι άνεργοι είναι 2,9 εκατομμύρια και οι εργαζόμενοι, κυρίως νέοι, με μισθούς 300-400 ευρώ ξεπερνούν τα 7,3 εκατομμύρια.

Κερδίζει κι εκεί μια χούφτα καπιταλιστών, όπως και στον υπόλοιπο καπιταλιστικό κόσμο. Την ίδια ώρα και στις άλλες χώρες της ΕΕ, με μνημόνιο ή χωρίς, υλοποιείται η αντεργατική ατζέντα.

Στις χώρες του Νότου εκδηλώνονται με μεγαλύτερη ένταση τα αδιέξοδα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής: η ανεργία, η φτώχεια, η εξαθλίωση, κ.ά., γιατί έχει εκδηλωθεί η καπιταλιστική κρίση, που η αιτία της δεν είναι, βέβαια, οι «κλέφτες» και τα «λαμόγια» (που είναι απλώς η «ρίγανη» στη «σαλάτα» του συστήματος), αλλά η ίδια η φύση του καπιταλισμού, που πλέον είναι ικανός να γεννά μόνον κρίσεις και πολέμους.

Φυσικά η φάση της ύφεσης, που βιώνουν σήμερα οι χώρες του Νότου της ΕΕ, φέρνει καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων, με τη μορφή απαξίωσης εμπορευμάτων και πρώτα απ' όλα της πρώτης παραγωγικής δύναμης, του ανθρώπου. Αυτό εκδηλώνεται με απότομη αύξηση της ανεργίας, με μείωση μισθών - ημερομισθίων, με συνολικά δυσμενέστερους όρους αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης. Οι καπιταλιστές επιδιώκουν να ρίξουν τα βάρη της κρίσης σε όσο δυνατό περισσότερο στους μισθωτούς, δηλαδή να αυξήσουν το βαθμό εκμετάλλευσης, για να βγάλουν μεγαλύτερη υπεραξία στη μονάδα του χρόνου.

Ταυτόχρονα, ένα κομμάτι των καπιταλιστών καταστρέφεται από την κρίση, ενώ ένα άλλο κερδίζει. Το κομμάτι που χάνει προβάλλει ένα άλλο «μείγμα» διαχείρισης του καπιταλισμού, ώστε να γλιτώσει το ίδιο από την καταστροφή. Προσπαθεί να προσεταιριστεί σ' αυτό το εγχείρημά του κι ένα όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα των εργαζομένων. Ομως, οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να επιτρέψουν να τους ρυμουλκήσουν πίσω από μια ξένη σημαία! Γιατί ο καπιταλισμός, όποιο τμήμα του κεφαλαίου κι αν κερδίζει, δεν αλλάζει! Οι εργαζόμενοι, σε Βορρά και Νότο πρέπει να προβάλλουν τη δική τους σημαία: της κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής, του κεντρικού σχεδιασμού, του εργατικού - λαϊκού ελέγχου. Μόνον κάτω απ' αυτή τη σημαία μπορεί να ικανοποιηθούν οι σύγχρονες και πραγματικές λαϊκές ανάγκες!

Για το λεγόμενο «Μέτωπο του Νότου»

Η «πιπίλα» αυτή πρέπει κάποτε να πεταχτεί στα άχρηστα! Στη αρχή μας είπαν πως η εκλογή Ολάντ θα βοηθήσει να «φυσήξει ο άνεμος του Νότου». Τι αποδείχτηκε; Μια τρύπα στο νερό! Ο Ολάντ συνέχισε την ίδια αντιλαϊκή πολιτική, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό (βλέπε Μάλι, Συρία). Αλήθεια, ποια η στάση του στο ζήτημα της Κύπρου; Δεν στρατεύτηκε κι αυτός στο «μέτωπο» της ΕΕ; Δεν απαίτησε κι αυτός θυσίες από τους εργαζόμενους και συνταξιούχους, από τη νεολαία της Κύπρου, για να διασωθεί ο καπιταλισμός κι η λεγόμενη «ευρωπαϊκή προοπτική»;

Καμία σταθερή «συμμαχία» δεν μπορεί να υπάρξει μεταξύ των «χωρών του Νότου», όπου κι εδώ είναι κυρίαρχη η ανισόμετρη καπιταλιστική ανάπτυξη και ισχυρότατες συγκρούσεις κι ανταγωνισμοί ανάμεσα στο κεφάλαιο αυτών των χωρών και μέσα στους κόλπους του κεφαλαίου της κάθε χώρας!

Αλλά ας υποθέσουμε, θεωρητικά, πως γίνεται ένα τέτοιο «μέτωπο», ποιο αποτέλεσμα; Μπορεί να διασπαστεί π.χ. η ευρωζώνη και να έχουμε δύο ευρώ, ή κάποιες χώρες να επιστρέψουν στο εθνικό νόμισμα. Στην καλύτερη περίπτωση, που μας περιγράφουν, θα ακολουθηθεί ένα άλλο μείγμα διαχείρισης, π.χ. όπως αυτό του Ομπάμα στις ΗΠΑ, που «πατρονάρει» στην Ελλάδα ο κ. Τσίπρας. Η ζωή δείχνει πως δε θα υπάρξει κανένα απολύτως όφελος για τα λαϊκά συμφέροντα. Και στις ΗΠΑ η ανεργία είναι σοβαρό πρόβλημα (κινείται σε ανοδική τροχιά, κι είναι στο 7,6% επίσημα και στο 14%, με βάση πιο ουσιαστικές μελέτες), πάνω από το 10% του πληθυσμού επιβιώνει χάρη στα συσσίτια, ενώ 46 εκατομμύρια στις ΗΠΑ (το 15%) ζούνε κάτω από το όριο της φτώχειας και το 42% στα όρια της φτώχειας. Κάθε 7^ο παιδί στις ΗΠΑ ζει σε συνθήκες φτώχειας κι εξαθλίωσης. Παντού εμπορευματοποίηση της Υγείας, της Παιδείας, της Κοινωνικής Ασφάλισης. Το 15% δεν έχει καμία ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και το 30% έχει μια υποτυπώδη, που επί της ουσίας, δεν καλύπτει ούτε τα στοιχειώδη. Η δημόσια σύνταξη στα 67, για άντρες και γυναίκες, κι εκεί ο φτωχός λαός χρωστάει τα μαλλιοκέφαλα του στις τράπεζες και στο αστικό κράτος ...

Παλιά «κολόνια» της αστικής τάξης

Η διαίρεση «φτωχός Νότος - πλούσιος Βορράς» είναι μια παλιά «κολόνια». Καταρχήν, δεν αναφερόταν πάντα στο εσωτερικό της ΕΕ, αλλά γινόταν σε παγκόσμιο επίπεδο, όπου συγκρίνονταν οι χώρες του Βορρά (ή αλλιώς οι χώρες του «χρυσού δισεκατομμυρίου», μεταξύ αυτών και ολόκληρος ο πληθυσμός της Ελλάδας), με τις φτωχότερες χώρες του κόσμου. Αυτή η διαίρεση ανάμεσα σε «πλούσιες και φτωχές χώρες» εστιάζει στα νούμερα του ΑΕΠ, στα στοιχεία της κατανάλωσης του πληθυσμού, όμως αφαιρείται από τα εξής γεγονότα:

• Πως και στις πιο φτωχές χώρες του κόσμου, υπάρχει συσσωρευμένος πλούτος στα χέρια των λίγων, που ζούνε μάλιστα ιδιαίτερα προκλητικά, σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό.
• Πως και στις πιο πλούσιες χώρες του κόσμου, υπάρχει τεράστια φτώχεια.
• Πως οι πλούσιοι στις «φτωχές χώρες» και οι πλούσιοι στις «πλούσιες χώρες» έχουν «κοινό μέτωπο» απέναντι στους εργαζόμενους. Φτιάχνουν τις δικές τους ενώσεις και μηχανισμούς για να διατηρήσουν και να ενισχύσουν την εξουσία τους. Τέτοιες ενώσεις είναι το ΝΑΤΟ κι η ΕΕ.
• Πως οι εργαζόμενοι, άσχετα αν ζουν σε «φτωχές χώρες» (όπου λένε το νερό «νεράκι) ή σε «πλούσιες χώρες» (όπου μπορούν να πλυθούν 2-3 φορές τη μέρα), έχουν κοινά συμφέροντα, από την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου.

Τα αστικά και οπορτουνιστικά κόμματα στο όνομα των συμφερόντων του «έθνους» και της «εθνικής οικονομίας» καλούν την εργατική τάξη στις αναπτυγμένες χώρες σε «συναίνεση» και θυσίες για να κρατηθεί η πρωτοπορία στην ανταγωνιστικότητα, ενώ στις λιγότερο αναπτυγμένες σε «συναίνεση» και θυσίες για να αναβαθμιστεί - αναπτυχθεί η χώρα, να γίνει πιο «ανταγωνιστική» η οικονομία κ.ο.κ. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση το κεφάλαιο κρατά για τον εαυτό του «το σκύλο χορτάτο και την πίτα ολάκερη».

Να γιατί όταν τίθεται σαν βασική διαχωριστική γραμμή της εποχής μας το επίπεδο ανάπτυξης των χωρών, στο μόνο που μπορούν να οδηγηθούν οι εργαζόμενοι και τα κινήματά τους, αν ακολουθήσουν αυτή τη λογική, είναι να συνταχθούν με την κάθε φορά «εθνική πολιτική», που διαμορφώνουν τα επιτελεία της άρχουσας τάξης, δηλαδή με τους στόχους που βάζει η αστική τάξη των χωρών τους. Στόχος των καπιταλιστών της κάθε χώρας είναι η αναβάθμιση της θέσης τους στην παγκόσμια ιμπεριαλιστική «πυραμίδα», για να κερδίζουν οι δικές τους επιχειρήσεις μεγαλύτερα μερίδια στις αγορές, από την εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου και του ανθρώπινου δυναμικού. Αυτός ο στόχος τους, δεν έχει τίποτα να προσφέρει στους εργαζόμενους, παρά μονάχα σε ένα μικρό κομμάτι τους, την «εργατική αριστοκρατία», που περιμένει, όπως η ύαινα, να φάει από τα υπολείμματα που θα τους αφήσουν τα λιοντάρια του καπιταλισμού, οι ισχυρές μονοπωλιακές επιχειρήσεις.

Οσοι μιλούν για το «Μέτωπο του Νότου», για «κατοχή της χώρας από τη Γερμανία», για έξοδο από το ευρώ ή την ΕΕ, αλλά με παραμονή στον καπιταλισμό, ζητάνε, επί της ουσίας, από τους εργαζόμενους να συνεχίσουν να «κουβαλούν νερό στο μύλο» της αστικής τάξης, ή σε ένα τμήμα της, που θέλει άλλο «μείγμα» διαχείρισης, κι άλλες διεθνείς συμμαχίες. Διευκολύνοντας, μάλιστα, κι εκείνα τα τμήματα της αστικής τάξης των άλλων χωρών, που για τα δικά τους συμφέροντα, επιδιώκουν μια μικρότερη Ευρωζώνη, με την αποχώρηση απ' αυτήν ορισμένων χωρών.

Μας φλομώνουν με την παιδαριώδη ανάλυση, πως «για όλα φταίει η Μέρκελ» κι «κακός Βορράς», γιατί γι' αυτούς είναι μια πρώτης τάξεως λύση, που τους βολεύει για να κρύψουν την καπιταλιστική βαρβαρότητα, τις ευθύνες του καπιταλισμού, την ανάγκη της ανατροπής του. Να μπερδέψουν γύρω από το τι συμμαχίες έχουμε ανάγκη σήμερα. Ο Καβάφης, στο ποίημα που προαναφέραμε, όταν αποδείχτηκε πως οι «βάρβαροι» δεν ερχόντουσαν, αναρωτήθηκε:

«Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.

Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις».

Ετσι θα αναρωτηθούν κι αυτοί που τώρα δείχνουν τη Μέρκελ, αν ο λαός συνειδητοποιήσει το ποιος είναι οπραγματικός φταίχτης των δεινών που βιώνει. Τι είδους συμμαχία απαιτείται για την ανατροπή της σημερινής απαράδεκτης κατάστασης.

«Συμμαχία του Νότου» ή Λαϊκή Συμμαχία;

Οσοι προτείνουν στους εργαζόμενους τη συγκρότηση «Συμμαχίας του Νότου», ως δήθεν τη «λύση» από τα σημερινά αδιέξοδα, ρίχνουν «στάχτη στα μάτια» μας και για έναν επιπλέον λόγο. Γιατί, επί της ουσίας, μας καλούν να πιστέψουμε πως οι αστικές κυβερνήσεις των χωρών του Νότου μπορούν να συνασπιστούν για να υπερασπιστούν τα εργατικά - λαϊκά συμφέροντα! Θα ήταν μέγα λάθος για τους εργαζόμενους στις χώρες της Νότιας Ευρώπης να περιμένουν κάτι τέτοιο! Θα περιμένουν μάταια! Η καπιταλιστική βαρβαρότητα δεν μπορεί να ανατραπεί από τις κυβερνήσεις που αναδεικνύονται μέσα από τους αστικούς μηχανισμούς κι εκπροσωπούν τα συμφέροντα του κεφαλαίου, είτε αυτές είναι δεξιές, είτε αποκαλούνται «αριστερές» ή «κεντροαριστερές». Αυτό το έχει αποδείξει η ζωή!

Εκείνη η συμμαχία που έχουμε ανάγκη σήμερα είναι η Λαϊκή Συμμαχία της εργατικής τάξης, των άλλων λαϊκών στρωμάτων της πόλης και της υπαίθρου. Αυτή η συμμαχία που θα έρθει σε ρήξη και ανατροπή με τον καπιταλισμό και τα μονοπώλια. Θα κοινωνικοποιήσει τα μέσα παραγωγής, θα οργανώσει τον κεντρικό σχεδιασμό της οικονομίας, θα διαμορφώσει τους θεσμούς της εργατικής εξουσίας κι ελέγχου. Θα βγάλει τη χώρα από κάθε ιμπεριαλιστική ένωση και θα αποτινάξει τις σχέσεις της ανισότιμης αλληλεξάρτησης, που υπάρχουν στα πλαίσια του ιμπεριαλιστικού συστήματος. Θα οργανώσει την αλληλεγγύη και το συντονισμό της πάλης ενάντια στον καπιταλισμό και στα μονοπώλια όχι μόνο στο Νότο, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη, σε όλον τον κόσμο με τα άλλα κινήματα και λαούς που ξεσηκώνονται!

Του Ελισαίου ΒΑΓΕΝΑ
Ο Ελισαίος Βαγενάς είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ